Insulinooporność, czyli dlaczego tak trudno mi schudnąć?

Twoje efekty w odchudzaniu są mało zadowalające, mimo treningów i trzymania diety? Czujesz się wiecznie ospały/a, zmęczona i najchętniej przeleżałbyś/abyś cały dzień w łóżku? A może dodatkowo nie możesz się na niczym skoncentrować? To może być insulinooporność.

Czym jest insulinooporność?

Insulina jest hormonem odpowiedzialnym między innymi za regulowanie stężeń glukozy. W przypadku insulinooporności, tkanki mają obniżoną wrażliwość na działanie insuliny, co w rezultacie może powodować nieprawidłowe wartości glukozy. Następstwem nieleczonej insulinooporności może być na przykład cukrzyca typu II czy miażdżyca. Aby obronić się przed cukrzycą typu II, organizm produkuje duże ilość insuliny (aby obniżyć wysoki poziom glukozy), tym samym prowadząc do hiperinsulinizmu. Nadmiar insuliny wpływa niekorzystnie na masę ciała, wątrobę, lipidogram, ciśnienie krwi, jajniki, a nawet zwiększa tempo podziałów komórkowych.

Przyczyny insulinooporności

Aby móc skutecznie leczyć insulinooporność, trzeba znaleźć przyczynę. Najczęściej do insulinooporności prowadzi otyłość brzuszna, a otyłość powoduje nadmierne spożycie kalorii. To tak naprawdę błędne koło, z którego trzeba znaleźć wyjście:

Dieta o wysokim indeksie glikemicznym, wiek a także uwarunkowania genetyczne również są przyczynami insulinooporności.

Jak sprawdzić, czy mam prawidłową masę ciała?

Jednym ze sposobów jest obliczenie wskaźnika masy ciała, czyli Body Mass Index (BMI). Jednak wskaźnik ten ma pewne ograniczenia: w przypadku osób umięśnionych może pokazywać fałszywy wynik (nadwagę lub otyłość).

Wartość BMI:

• < 18,5 dla kobiet; <20 dla mężczyzn wskazuje na niedowagę;
• 18,5 – 25 dla kobiet; 20 – 25 dla mężczyzn to prawidłowa wartość;
• 25 – 30 to nadwaga;
• 30 – 35 wskazuje na otyłość;
• 35 – 40 to otyłość znaczna;
• > 40 wskazuje na otyłość olbrzymią.

W ocenie rodzaju otyłości może być przydatny wskaźnik WHR (z ang. waist-to-hip ratio, czyli stosunek talii do bioder). W ten sposób możemy sprawdzić czy cierpimy na otyłość androidalną (brzuszną).

Wskaźnik WHR powyżej 0,85 u kobiet i powyżej 1,0 u mężczyzn wskazuje na otyłość brzuszną.

Kolejnym wskaźnikiem, którym możemy sprawdzić, czy mamy prawidłową masę ciała jest wskaźnik WHtR (z ang. waist-to-height ratio, czyli stosunek wzrostu do talii). Jest to bardziej dokładniejszy wskaźnik niż BMI, ponieważ może być on stosowany u osób umięśnionych.

Interpretacja wyników:

WHtR	Kobieta	Mężczyzna
Niedożywienie	<35	<35
Niedowaga	35-42	35-43
Lekka niedowaga	42-46	43-46
Prawidłowa masa ciała	46-49	46-53
Nadwaga	49-54	53-58
Poważna nadwaga	54-56	58-63
Otyłość	>58	>63

Objawy insulinooporności

Najczęstszymi objawami jest nadmierny przyrost masy ciała, nadmierna senność po posiłku (szczególnie bogatym w węglowodany), ochota na słodkie, wilczy apetyt.

Dodatkowo:

• pogorszenie nastroju;
• przymglenie umysłowe i problemy z koncentracją;
• bóle głowy i bóle stawów;
• rogowacenie ciemne;
• ciągłe zmęczenie;
• uczucie zimna.

Diagnostyka insulinooporności

1.      Metoda klamry metabolicznej

Złoty standard w diagnostyce insulinooporności. Bardzo dokładne i wysoko powtarzalne badanie. Jednak ma pewne minusy – jest pracochłonne, drogie oraz obciąża badanego.

Metoda polega na oznaczeniu ilość glukozy jaka powinna zostać podana osobie badanej, aby ta mogła utrzymać stałą wartość glikemii w trakcie 120 minut wlewu insuliny. Badanie prowadzone jest w kontrolowanych warunkach, a pomiar insuliny dokonywany jest co pięć minut. Badanie pozwala na całkowite zablokowanie syntezy insuliny przez trzustkę oraz glukozę przez wątrobę.

2.      Poziom glukozy i insuliny na czczo

Testy laboratoryjne, które najczęściej są stosowane w diagnostyce insulinooporności. Badanie polega na oznaczeniu insuliny oraz glukozy na czczo z krwi. Wartości te są potem przydatne do wyliczenia wskaźnika HOMA-IR oraz QUICKI.

HOMA-IR wylicza się na podstawie wzoru:

Jak go interpretować? Tak naprawdę, ile lekarzy, tyle interpretacji. Niektórzy twierdzą, że wynik równy 1 lub wyższy wskazuje na insulinooporność. Inni lekarze, uznają, że wynik równy 2 lub więcej wskazuje na insulinooporność. Tak naprawdę im niższa wartość wskaźnika HOMA-IR tym łatwiej zdrową dietą i aktywnością fizyczną uzyskać oczekiwane rezultaty.

QUICKI wylicza się na podstawie wzoru:

O insulinooporności świadczy wartość < 0,34

3.      Test obciążenia glukozą + krzywa insulinowa

Też należy do jednego z najczęściej używanych testów laboratoryjnych. Badanie polega na wypiciu na czczo roztworu zawierającego 50 lub 75g glukozy. W punkcie laboratoryjnym pobierana jest krew do oznaczenia reakcji organizmu na wypitą ilość glukozy. Zazwyczaj krew pobierana jest w 1, 2 lub 3 punktach.

O diecie w insulinooporności opowiem w następnym poście 🙂